نگاه دیگر: نگاهی به زندگی هنری تلما شون‌ میکر / خلاق‌ترین بانوی تدوینگر سینما

27 شهریور 1400

0 693 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

عصرسینما؛ علی زنداکبری

در دنیای سینما نقش تدوینگر به شکل ویژه ای در بیان دیدگاه های به وجود آورنده اثر (کارگردان یا خالق فکر اولیه اثر) اهمیت تعیین کننده ای دارد. تحلیل نظریه اولیه اثر، پرداخت سکانس های فیلم، تعیین ضرباهنگ مطابق خواسته کارگردان، القاء هدف فیلم به تماشاگر، از جمله کلیدی ترین نقش های تدوینگران آثار سینمایی ست. نقش ویژه ای که کمتر به چشم می آید و تنها علاقه مندان جدی سینما از آن آگاهند و آنرا دنبال می کنند.

اغلب کارگردانان بزرگ عالم سینما با یک تدوینگر همکاری می کنند تا زبان مشترک تفکر سینمایی خود را تبدیل به خلق اثری نمایند که مد نظرشان است. به طور مثال بیلی وایلدر چند اثر خاص و موفق خود را با “دانیل ماندل” کار کرد و یا همکاری استیون اسپیلبرگ با “مایکل کان” و … . مارتین اسکورسیزی نیز تدوینگر خاص خودش را داشت و موفقیت های بسیاری از آثارش را مرهون هوش و کارآیی بالای تدوینگرش “تلما شون‌میکر” است.

وی با نام اصلی “تلما کولبرت شونمیکر” در سه ژانویه 1940 در الجزیره به دنیا آمد. پدر و مادرش (برترام و تلما) آمریکایی بودند، اما به خاطر شغل پدر که در شرکت نفتی”استات اویل” کار می کرد به شهرهای مختلف سفر می کردند. خانواده پدرش از شونمیکرهای هلندی و از خانواده های سیاسی بودند و ریشه علاقه تلما به سیاست از همینجا آغاز می شد.

پس از جنگ جهانی دوم و سقوط فرانسوی ها در این جنگ، شون‌میکرها به نیویورک نقل مکان نمودند. او بخشی از کودکی خود را در پرتغال سپری کرد، اما به خاطر شغل پدرش به جزیره “آروبا” نقل مکان نمودند که مستعمره هلند بود و در شمال ونزوئلا قرار دارد. وی عمدتا در آروبا پرورش یافت جایی که او آنرا “مستعمره مهاجران از سراسر جهان” توصیف نموده است. لذا تا نوجوانی در 1955 اصولا با چند فرهنگه شدن دچار سردرگمی شده بود. وی به شغلی در زمینه دیپلماسی بین الملل علاقه مند بود، از این جهت در سال 1957 وارد دانشگاه کرنل شد و به تحصیل علوم سیاسی و زبان روسی پرداخت. سپس در 1961 فارغ التحصیل شد و شروع به شرکت در آزمون هایی جهت مشاغل در وزارت امورخارجه ایالات متحده نمود. تلما مخالف جنگ ویتنام بود و از جنبش حقوق مدنی حمایت می کرد و به همین علت هرچند در امتحانات وزارت امور خارجه قبول شد، اما در هنگامه ابراز بیزاری از سیاست آپارتاید آفریقای جنوبی، در “آزمون استرس” رد شد، جاییکه برای کسانی که این تست ها را انجام می دادند، این تفکرات خوشایند نبود.

هنگام گذراندن دوره تحصیلات تکمیلی در دانشگاه کلمبیا و در رشته هنر با آگهی در “نیویورک تایمز” برای آموزش دوره “دستیار تدوینگر” مواجه شد، بنابراین به این کلاس ها رفت، آموزش دید و شروع به کارکرد. او در شغل خود کمک “تدوینگر” بود که طی آن فریم های فیلمهای کلاسیک اروپا را مثل فیلمهایی از فلینی، گدار یا تروفو را برش می داد تا طول آنها با زمان پخش تلویزیونی ایالات متحده مطابقت داشته باشد. سپس در یک دوره کوتاه شش هفته ای فیلمسازی در دانشگاه نیویورک ثبت نام کرد. “مارتین اسکورسیزی” کارگردانی که در سالهای بعد شهرتی جهانی پیدا نمود نیز در این کلاسها حضور داشت. اسکورسیزی در آن زمان فیلم کوتاهی ساخته بود به نام «چه دختر خوبی مثل شما»، اما با تدوینگرش دچار مشکل شده بود. برای همین از تلما شون‌میکر خوست به او کمک کند. این همکاری کوچک سرآغازی شد برای همکاری طولانی مدت و موفق برای این دو هنرمند توانا و بزرگ. تلما در 1966 اولین فیلم بلند خود را به عنوان تدوینگر کار کرد. فیلمی به نام «قطعاتی از کتاب فینگانز بیدار می شود، جیمز جویس» به کارگردانی “مری الن بیوت”.

در سال 1967 مارتین اسکورسیزی تدوین فیلم بعدی خود با نام «کی درب خانه مرا زد؟» را به تلما شونمیکر واگذار نمود. فیلمی با شرکت “هاروی کایتل” جوان و گمنام. راجر ایبرت منتقد معروف سینما نقد مثبتی برای این فیلم نوشت و نوید ظهور کارگردانی بزرگ را داد، اتفاقی که در آینده ای نه چندان دور روی داد.

تلما شون‌میکر و مارتین اسکورسیزی

تلما شون‌میکر در سال 1968 برای “گرم فرگوسن” فیلم کمدی «رئیس جمهور باکره» را تدوین نمود. تلما در نیویورک با کارگردان دیگری آشنا شد به نامه “مایکل وادلی”. او تدوین مستند خود را به نام «ووداستاک» که در مورد جشنواره موسیقی وود استاک بود را با تلما شونمیکر انجام داد. تلما با استعداد عجیب خود چنان کار تحسین برانگیزی انجام داد که او را نامزد جایزه اسکار آن هم برای یک فیلم مستند نمود. علیرغم نامزدی اسکار، “انجمن صنفی تدوینگران” او را به عضویت خود در نیاورد چرا که شرایط ورود به اتحادیه، شامل گذراندن پنج سال به عنوان شاگرد و سه سال به عنوان دستیار بود، که تلما شون‌میکر تمایلی به انجام آنها نداشت. او در مصاحبه ای گفت: ((… من فقط نمی توانستم بفهمم چرا من؟ من که یک تدوینگر کامل بودم و یک کاندیداتوری اسکار هم در کارنامه ام بود، چرا ناگهان باید شاگرد شوم؟…)). وی سرانجام در سال 1980 با کمک مارتین اسکورسیزی به عضویت انجمن صنفی درآمد. به این ترتیب تلما توانست در یکی از ماندگارترین آثار تاریخ سینما به عنوان تدوینگر کار کند:

«گاو خشمگین» فیلمی که اولین جایزه اسکار را برای تلما شونمیکر به ارمغان آورد. او به همراه “رابرت دنیرو” تنها برندگان اسکار فیلم بودند. به جز این دو جایزه، فیلم در شش رشته دیگر نیز کاندید اسکار بود. همکاری بعدی این دو هنرمند در فیلم «سلطان کمدی» بود، وی در این فیلم نیز در کنار مارتین اسکورسیزی، رابرت دنیرو و جری لوئیس کاندید جایزه اسکار شد، اما تنها جایزه اسکار این اثر نصیب “پل دی زیمرمن” فیلمنامه نویس فیلم گردید.

تلما شون‌میکر

در سال 1985 فیلم «بعد از ساعتها» را تدوین نمود که نخل طلای جشنواره فیلم کن را برای مارتین اسکورسیزی به ارمغان آورد. در سال 1986 تدوین فیلم «رنگ پول» را انجام داد، فیلمی که “پل نیومن” جایزه اسکار را برای آن به دست آورد.

تلما شونمیکر طی سی و پنج سال همکاری با کارگردان بزرگ، مارتین اسکورسیزی؛ تقریبا تمامی فیلمهای سینمایی و مستند او را کارگردانی نمود. وی طی دوران فعالیتش پنج بار برای فیلمهای ((ووداستاک/1970 – رفقای خوب/1990 – دار و دسته نیویورکی/2002 – هوگو/2011 – مرد ایرلندی/2019)) نامزد جایزه اسکار شد و برای سه فیلم ((گاو خشمگین/1980 – هوانورد/2004 – رفتگان/2006)) برنده این جایزه شد.

شونمیکر در سال 1984 توسط اسکورسیزی و تهیه کننده، “فریکسوس کنستانتین” با مایکل پاول کارگردان کلاسیک سینما آشنا و با وی ازدواج نمود و تا آخر عمر پاول در سال 1990 با او باقی ماند. پس از مرگ پاول او خود را وقف حفظ و حفاظت از میراث شوهرش کرد. وی در حال حاضر آخرین اثر اسکورسیزی «قاتلینی از ماه کامل» را نیز تدوین نموده و در 81 سالگی به عنوان موفق ترین بانوی تدوینگر سطح یک سینمای هالیوود همچنان در حال فعالیت است.

تلما شون‌میکر و مارتین اسکورسیزی