یادداشت ویژه: درباره سینماگران و وزیر ارشاد پیشنهادی / آقای وزیر فرهنگ؛ جنگ اول به از صلح آخر!

1 شهریور 1400

0 662 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

عصرسینما؛ رضا صائمی

وزیر پیشنهادی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هنوز نیامده جنجال پا کرد و حاشیه ساز شد. سخنان او درباره وضعیت فعلی فرهنگ و هنر و برنامه هایش برای اصلاح آن با واکنش های تند و اعتراضی از سوی اهالی هنر از جمله سینماگران چه به شکل شخصی چه صنفی مواجه شد که بازتاب های زیادی در شبکه های اجتماعی داشت.

از جمله انتقادات تند محمد مهدی اسماعیلی وزیر پیشنهادی فرهنگ در حوزه سینما نسبت به بی حیایی زنان در برخی فیلم های سینمایی، عدم وجاهت قانونی خانه سینما، ترویج سکولاریسم و سبک زندگی غربی و تخریب ارزش های انقلاب و القای یاس و ناامیدی در آثار تولید بود. به گفته او 61 فیلم از 77 فیلمی که بررسی شده تصویری مثبت از زن بی حیاء ارائه می داد و حرف هایی از این دست که بی شباهت به تفکرات و اندیشه های طالبانی نیست. اما وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد نمی داند که اینجا طالبان نیست و دیگر مثل چهار دهه گذشته اهل فرهنگ و هنر در برابر هر گونه تعرض و استبداد و انقیاد دولت بر حوزه کاری خود سکوت نمی کنند و در برابر هرگونه تحجر و جباریت می ایستند. به قول همایون اسعیدیان: “کمی دیر آمدید، همفکرانتان در این سالها آنقدر ما را خندانده اند که نه دیگر حوصله خندیدن به این شوخی های بی مزه شما را داریم نه اشکی برای ریختن به حال خودمان”.

خوشبختانه این بار اهالی فرهنگ و هنر یا به شکل فردی یا به صورت صنفی نسبت به اظهار نظرات وزیر فرهنگ و ارشاد پیشنهادی ایستادند که اوج آن بیانیه 23 صنف خانه سینما بود. بیانیه ای که نه تنها بوی از محافظه کاری و مماشات نداشت که بسیار رک و بی پرده تکلیف خود را با وزیر فرهنگ پیشنهادی روشن می کرد.

در ابتدای این بیانیه آمده است: “صریح و بی پرده با شما سخن می گوئیم، چرا که از همان آغاز جایی برای پرده پوشی باقی نگذاشته اید. از جنابعالی هم می خواهیم که اگر باوری به صراحت کلام دارید پاسخگوی جامعه بزرگ فرهنگ و هنر باشید. اگر قصدتان تعطیلی حرفه سینماست، لطفا تعارف را کنار بگذارید، اگر نه حتی در شرایطی که طالبان متحجر در بساط تازه به راه افتاده همسایگی مان، ندای رواداری و تساهل براه انداخته اند، جنابعالی هنوز از راه نرسیده، اکثریت محصولات سینمایی را باطل دانسته و به تبع آن سازندگان و دست اندرکاران این عرصه را به بدخواهان و مفسدین و کفار فرهنگی تشبیه کرده اید، که عزمی جز ترویج اباحه گری و فساد و بی اخلاقی ندارند”.

در بخشی دیگر از این بیانیه اینطور آمده که: “شما پیش از جلوس برتخت وزارت، به زعم خود “اشّداء علی الکفار” خوانده اید و تیغ تان را به سمت هنرمندان مظلومی که با تمامی مشقت ها و تحت سیطره همین گونه مدیریت ها، سالهاست به فعالیت خود ادامه می دهند نشانه گرفتید؛ این چه معنایی جز قلع و قمع و حذف فرهنگی و هنری می تواند داشته باشد؟با این بیانات و شعارها و طرح سطحی ترین درک و تحلیل از جامعه و مخاطب، نکند تصور کرده اید به جای وزیر فرهنگ قرار است وزیر شعار بشوید؟”.

انجمن منتقدان و نویسندگان سینمایی هم به شکل مستقل بیانیه داد که در بخشی از آن آمده است: “در شرایطی که اقتضا می‌کند مهمترین وجه مشخصه‌های وزیر فرهنگ و هنر، استقلال فکری ووسعت نگاه و درک و شناخت کافی از فضای فرهنگی هنری جامعه و عقبه و پیشینه آن و اِعمال روش‌های مدّبرانه باشد، این گونه استنباط می‌شود که نقشه راه مکتوب و ابرازی وزیر محترم پیشنهادی دستاورد اتاق فکری است که در همین آغاز راه می‌خواهد نسخه خودش را تجویز کند وآدرس غلط بدهد و تسویه حساب‌های شخصی و مغرضانه را در چنین عرصه حساسی در این موقعیت سرنوشت ساز اِعمال و اجرا کند. آیا گستره فرهنگ در این سیر تاریخی پُرآزمون و خطا هنوز باید جولانگاه این یکسو نگری‌ها و افراط و تفریط‌ها و داوری‌های نادرست و تحریف شده ونادیده گرفتن واقعیات مسلم تاریخی باشد؟”.

این واکنش ها البته به شکل فردی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی هم صورت گرفت. از جمله کیومرث پوراحمد، مهدی کرم پور و همایون غنی زاده نسبت به اظهارات مرتجعانه وزیر فرهنگ پیشنهادی واکنش نشان دادند. مثلا کیومرث پور احمد نوشت: “آقای وزیر پیشنهادی ارشاد! تا به حال چندتا فیلم دیده ای که درصد بی حیایی زن ها را تشخیص داده ای؟ چندتا کتاب خوانده اي؟ و چه کتاب هايي؟ چند نمایش برصحنه ديده اي؟ چندکنسرت رفته اي؟ به چند نمایشگاه نقاشی و عکاسی رفته اي؟ بعید میدانم هوشنگ سیحون و ذکاء الملک را بشناسی!. جنابعالی از خانۀ سینما چه می‌دانی!؟ فرموده ای مرکز بحران، خانۀ موسیقی است! اسم مرتضا حنانه و حشمت سنجری و هرمز فرهت و امین الله حسین تا به حال به گوشَت خورده؟ آقای وزیر پیشنهادی ارشاد، امثال شما (مثل جواد شمقدری) با احساس خدایی می‌آئید و می‌روید و بارِ بدنامی تا همیشه سربارتان است. ولی ما که خالق هنر هستیم بعد از مرگ هم زنده ایم به خوشنامی!سیف فرغانی می‌فرماید: آن کس که اسب داشت غبارش فرو نشست ـ گَردِ سم خران شما نیز بگذرد”.

اسماعیلی، وزیر یشنهادی دولت سیزدهم برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در واکنش به انتقادات و اعتراضاتی که از سوی اهالی فرهنگ و هنر صورت گرفت در نشستی با مدیران رسانه‌ها، تاکید کرد آن‌چه به‌عنوان آسیب‌شناسی شرایط فعلی فرهنگ و هنر در برنامه او به مجلس ارائه شده، گزارش دستگاه‌های مرتبط بوده است و نه دیدگاه شخصی‌اش. لذا در برنامه ارائه‌شده تلاش کرده‌ایم همه سلایق درکنار هم در توسعه فرهنگ و هنر ایرانی محمدمهدی همکار هم باشند. وزیر پیشنهادی فرهنگ و ارشاد اسلامی، همچنین سعه صدر، تقویت اخلاق و تاکید بر همبستگی ملی در مسیر منافع و امنیت ملی را از مهم‌ترین عناصر لازم برای تقویت و همکاری در راستای توجه به فرهنگ، هنر و رسانه برشمرد.

گرچه به نظر می رسد چندان نمی توان به این عقب نشینی باور داشت، اما اهل فرهنگ و هنر به ویژه سینماگران به صراحت و شجاعت تکلیف خود را با او روشن کردند. حالا باید دید حضور این وزیر جنجالی بر مسند فرهنگ و هنر به ویژه رابطه اش با هنرمندان چه سرنوشتی را برای این حوزه رقم می خورد. وزیری که نیامده وزارتش با جنگ و جدال شروع شد. گرچه خیلی هم شاید بد نباشد که جنگ اول به از صلح آخر است.

محمد مهدی اسماعیلی