روز شمار جشنواره سی و نهم / روز اول؛ دو عاشقانه متفاوت
عصرسینما؛ رضا صائمی
عجیب ترین جشنواره فیلم فجر آغاز شد با سالن های کم جمعیت و صندلی هایی که از هم فاصله دارند. درباره چرایی برگزاری این جشنواره مناقشات زیادی وجود دارد که درباره آن خیلی بحث شد و بار دیگر در جای خود می توان در حسن و قبح آن سخن گفت. اما در سلسه یادداشت های جشنواره ای که با عنوان «روز شمار جشنواره سی و نهم» می خوانید به تحلیل فیلم های به نمایش درآمده و حاشیه های احتمالی جشنواره خواهیم پرداخت و این اولین یادداشت از این سلسله مطالب است.
واقعیت این است که امسال کاخ جشنواره دچار دوپارگی شده و اهالی رسانه و منتقدان سینما بین برج میلاد و پردیس ملت تقسیم شده اند. گرچه این تصمیم ها و شکل برگزاری از جبر شرایط کرونایی می آید، اما شور و نشاط جشنواره را گرفته و انگار گرد مرده بر فضای آن پاشیده اند. حتی بسیاری از رفقا و همکاران چهره هم را پشت ماسک ها نمی شناسند و همه با نوعی ترس و لرز به جشنواره آمده اند.
جشنواره امسال به غیر مسابقه و رقابت بین فیلم ها، نبرد میان عشق به سینما و ترس از کرونا هم است و همه این عوامل دست به دست هم داده تا شاهد چیزی شبیه به فضای سوررئال در فضای جشنواره باشیم. یک جشنواره سوت و کور مگر اینکه فیلم ها بتواند مخاطبان و منتقدان را به وجد بیاورد.
در روز اول شاهد نمایش دو فیلم «رومانتیسم عماد وطوبا» و «بی همه چیز» بودیم که گرچه از حیث ژانر و فرم و ساختار روایی متفاوت از هم بودند، اما می توان آن را به واسطه یک مضمون مشترک با روایت های متفاوت به هم پیوند داد و آن هم عشق و دردسرهای عاشقی است.
در واقع با دو عاشقانه متفاوت همراه بودیم که یکی عشق را در شمایل رومانتیکش و دیگری عشق را در صورت تراژیکش، کانون مرکزی فیلم قرار داد. در ادامه نگاهی می اندازیم به این دو فیلم
*رومانتیسم عماد و طوبا
کاوه صباغ زاده که به کمدی رومانتیک علاقه مند است، پیش از این «ایتالیا-ایتالیا» را به عنوان نخستین فیلمش در همین ژانر تجربه کرده بود و حالا در «رومانتیسم عماد و طوبا» هم در بستر یک روایت اقتباسی و هم درامی روانشناختی، همین ژانر را در یک قصه بسط یافته تر به تصویر می کشد.
به این معنا که قصه یک زوج عاشق را از زمان کودکی تا پیری با همه فراز و فرودهای زندگی مشترک به تصویر می کشد. فیلم در یک فضای بینامتنی فانتزی و رئال قصه اش را تعریف می کند که الهام گرفته از رمانی درباره سیر عشق از آلن دوباتن است که کتاب پرفروشی در ایران شده است.
در اینجا نسبت به فیلم «ایتالیا-ایتالیا» که آن هم یک اثر اقتباسی بود، بیشتر به جزئیات روابط عاطفی پرداخته شده که فصل بندی های قصه هم بر مبنای فراز و نشیب های روابط عاطفی تفکیک و نام گذاری شده است.
سارا بهرامی که در فیلم قبلی او یکی از بازیگران اصلی فیلم بوده، در اینجا به راوی قصه بدل می شود تا نسبت معنایی این دو فیلم با صدا و روایت او مستحکم تر شود.
«رومانیسم عماد و طوبا» را در نهایت می توان یک نوع آسیب شناسی روابط عاطفی و زناشویی دانست، که البته به راه حل های روانشناسانه هم ختم شده و تلاش می کند تا راههای برون رفت از ملال و یکنواختی از زندگی مشترک و صیانت از عشق را به نمایش بگذارد و در نهایت با ستایش از نهاد خانواده و کارکردهایش به پایان می رسد.
فیلمی که با توجه به شرایط بحرانی جامعه امروز و افسردگی و ملال گسترش یافته در آن می تواند کارکردهای روانشناختی داشته باشد؛ حتی با همه اشکالات دراماتیکی که می توان برای آن برشمرد.
*بی همه چیز
محسن قرائی با فیلم «بی همه چیز» نشان داد که همه چیز برای تبدیل شدن به یک کارگردان خوب را دارد و پیش از این چه در فیلم «خسته نباشید» و چه «سدمعبر» در مقام کارگردان و چه در «قصر شیرین» به عنوان فیلمنامه نویس توانمندی اش را ثابت کرده بود و حالا با «بی همه چیز» نشان داد که یکی از امیدهای سینمای خلاقه ایران است.
این فیلم هم یک فیلم اقتباسی است که با وفاداری به رمان «ملاقات با بانوی سالخورده» فردریش دورنمات ساخته شده، که البته قرائی توانسته به خوبی آن را در یک فضای بومی با مولفه های فرهنگ ایرانی و شرقی صورت بندی کند.
حضور بازیگرانی مثل پرویز پرستویی و هدیه تهرانی که به یک تقابل و دوئل از عشقی دور و نفرتی نزیک حکایت می کند، می تواند در جذب مخاطب به شدت موثر باشد.
فیلم در واقع یک تم انتقام جویی دارد که از عشقی شکست خورده به نفرتی برای انتقام جویی در پیری بدل می شود. گرچه در لایه های زیرین این قصه می توان به رمزگشایی مسائل سیاسی از جمله نخبه کشی هم دست زد.
فیلمی به شدت تاویل پذیر از حیث جامعه شناختی و البته پرکشش از حیث دراماتیک که کمی کش می آید و اگر در تدوین مجدد اصلاح شود تعلیق قدرتمند آن با ریتم بهتری همراه خواهد شد.
فیلمی که در اکران عمومی دوران پساکرونایی قطعا پرفروش خواهد شد.
مطالب زیر را نیز در ارتباط با روز اول جشنواره فیلم فجر میتوانید مشاهده کنید:
روی خط جشنواره فیلم فجر : گزارش نشست خبری فیلم «بی‌‌همه چیز»
گزارش های تصویری ویژه جشنواره فیلم فجر : عکسهای نشست خبری فیلم «بی‌‌همه چیز»
روی خط جشنواره فیلم فجر : گزارش نشست خبری فیلم «رمانتیسم عماد و طوبا»
گزارش های تصویری ویژه جشنواره فیلم فجر : عکسهای نشست خبری فیلم «رمانتیسم عماد و طوبا»
