یادداشت ویژه: درباره طرح صیانت از فضای مجازی و سینمای آنلاین / سینما در مخاطره

13 مرداد 1400

0 804 زمان تقریبی مطالعه 4 دقیقه

عصرسینما؛ رضا صائمی

عجیب است! عجیب و حیرت انگیز که در عصر اطلاعات و جهان رسانه ای شده امروز طرحی در مجلس ما تصویب شود که به جای بهره برداری بیشتر از ظرفیت رسانه ای جهان موجود برای آن محدویت ایجاد کند!. ظاهرا نگاه آقایان به اینترنت مثل نگاه شان به مسئله حجاب است که آن را نه محدودیت که مصونیت می دانند. وقتی نه جهان معاصر و قواعدش را بشناسی و نه تاریخ بخوانی و بدانی، قطعا دست به تکرار تلخ آن می زنی. دهه شصت خودمان بهترین گواه تاریخ بر شکست هر طرحی است که بخواهد دستاوردهای علمی و تمدنی بشر امروز را محدود کند.

روزی در این کشور در همان دهه پر درد شصت ویدئو ممنوع بود اما در نهایت کار به جایی رسید که ویدئو کلوپ داشتن به عنوان یک شغل رسمی و قانونی پذیرفته شد و بازار فروش انواع دستگاهای ویدئو داغ شد. سالهاست که طرح جمع آوری ماهواره ها در دستور کار است اما حاصلش پشت بام های خانه ها بود که بر تعداد دیش های آن افزوده شد. تلگرام را فیلتر کردند اما فیلترشکن ها به میدان آمدند و این رسانه به حیات خود ادامه داد. تازه اینها تنها تکنولوژی های رسانه ای بودند که بیشتر هویت سخت افزاری داشتند. اما اینترنت بیشتر یک نرم افزار است که به مثابه یک ساختار عمل می کند. ساختاری که امروز تمام سازمان ها و نهادها و شیوه اداره و مدیریت جامعه را پوشش می دهد و امروزه سخن از شهروند الکترونیکی و حتی دولت الکترونیک است. چطور می توان آن را محدود کرد؟!.

بحث درباره فضای مجازی و شبکه های اجتماعی و اساسا جهان الکترونیک بسیار است، که نه در این مجال می گنجد و نه قرار است به همه ابعاد آن بپردازیم. آنچه در این یادداشت پی می گیریم تاثیر طرح صیانت از فضای مجازی بر سینمای ایران به ویژه در زمینه اکران و نمایش است. به خصوص در شرایط کنونی که به دلیل شیوع کرونا و تعطیلی سینماها از یک سو و رشد پلتفرم ها و اکران آنلاین به نظر می رسد تصویب طرح صیانت از فضای مجازی آخرین میخی است که بر تابوت سینمای ایران زده می شود.

در شرایط بحرانی ناشی از کرونا، اگر هنوز سینمای ایران نیمه جانی دارد و رمقی اندک برایش باقی مانده به واسطه همین فضای مجازی و پلتفرم های است که اکران آنلاین را به مثابه یک آلترناتیو به یک منجی و میانجی برای جلوگیری از ورشکستگی مطلق سینما قرار داده است.

در همین یکسال و اندی از شروع شیوع کرونا و با تمام موانع و مشکلات زیرساختی که در اکران آنلاین و نمایش خانگی وجود داشته، مخاطب ایرانی به تماشای فیلم و سریال از طریق این پلتفرم ها خو گرفته اند و به تدریج به عنوان فرهنگ تماشا در حال جا افتادن است. با این حال سرعت پایین اینترنت خود یک پارزیت و عامل بازدارنده در ارائه خدمات اینترنتی اکران و نمایش است؛ چه برسد زمانی که طرح صیانت هم مشمول آن شود.

از سوی دیگر چرخه اقتصادی سینما نیز با وجود این پلتفرم ها و فضای مجازی از توقف کامل نجات یافته و باز نایستاده است. در واقع فضای مجازی برای سینمای ایران یک آب باریکه ای است که اگر حمایت و پشتیبانی شود می تواند به دریای مواجی بدل شود که دست کم ضررو زیان های اکران فیزیکی را تا حدی جبران کند. اما طرح صیانت با اعمال محدودیت هایی که دارد همین روزنه کوچک و امید نیم بند سینماگران را چه در بخش تولید و چه در بخش توزیع و تبلیغ و فروش از بین می برد.

امروزه بسیاری از تولیدات نمایشی به واسطه تبلیغات در فضای مجازی است که می توانند کم و بیش روی پای خود بایستند. اساسا در این شرایط فضای مجازی و شبکه های اجتماعی برای سینمای ایران نه یک هوای تازه، که اصلا هوایی برای نفس کشیدن است تا نمیرد. حالا با طرح صیانت همین روزنه امید هم بسته خواهد شد.

این در حالی است که سینمای جهان هر روز اقبال بیشتری به اکران و نمایش آنلاین می دهد و حتی به این نتیجه رسیده اند که سینمای آنلاین صرفا نسخه ای برای دوران کرونا نیست، بلکه به عنوان یک استراتژی نوین از ظرفیت بالایی برای عرضه آثار نمایشی و افزایش مخاطب برخوردار است که باید از آن به شکل مستمر بهره برد.

به نظر می رسد با تصویب طرح صیانت از فضای مجازی حالا سینمای ایران در یک محاطره و تنگنای سختی قرار گرفته است. از یک سو کرونا شرایط تولید و نمایش را سخت کرده و از سوی دیگر طرح صیانت نیز امکان اکران آنلاین را محدود و مسدود می کند. سینمای نحیف و فقیری که حالا در یک آمپاس کامل قرار گرفته است.

اکران آنلاین